تانن موجود در چای می تواند با فلزهای
دو ظرفیتی مثل آهن و کلسیم ترکیب شده و مانع جذب آنها شود. 

در مصرف داروهایی که بعد غذا تجویز می
شوند باید به این نکته توجه داشته باشیم که در صورت مصرف بعد از سحری احتمال بروز
عوارض تحریک گوارشی نسبت به مصرف بعد از افطار بیشتر است، به علاوه گرسنگی باعث
القای آنزیمی و تغییر در فعالیت آنزیم ها می شود به همین دلیل ممکن است در اثربخشی
و عوارض دارو با مصرف بعد سحر و افطار تفاوت هایی را مشاهده نماییم. 

زمان مصرف دارو:

 جدول زمان بندی دوزهای
دارویی با توجه به شرایط موجود در ماه رمضان تغییر می کند، به طور معمول دو نوع
جدول زمان بندی مصرف دارو مورد استفاده قرار می گیرد: 

1-دوز منفرد در طول شبانه
روز: نحوه مصرف دارو در این نوع درمان در طول
ماه رمضان تغییری نمی کند چرا که این روش تداخلی با روزه داری ندارد، در مورد این
نوع نحوه مصرف باید گفت که در صورتی که لازم است دارو با معده خالی مصرف شود،
بهترین زمان مصرف یک ساعت قبل سحری یا دو ساعت بعد افطار می باشد. 

2-دوز چندگانه در طول شبانه
روز: بیمارانی که مجبور به مصرف روزی دو یا
چند بار دارو هستند، ممکن است پس از مشورت با پزشک معالج خود قادر باشند داروهای
خود را در فاصله بین افطار تا سحر استفاده کنند، در مواردی خاص ممکن است پزشک
معالج قادر باشد با جایگزینی داروهای این بیماران با انواع طولانی اثر آنها و یا
تعویض دارو با یک داروی مشابه با نیمه عمر طولانی تر امکان روزه داری برای این
بیماران زا فراهم نمایند، آنتی بیوتیکها از جمله داروهایی هستند که حتمأ باید در
زمان مشخص خود مصرف شوند و امکان تغییر ساعت آنها وجود ندارد اما پزشک معالج می
تواند با در نظر گرفتن نوع بیماری، آنتی بیوتیکی را انتخاب کند که با برنامه روزه
داری تداخل پیدا نکند.

راه تجویز دارو:

انتخاب دارو و راههای مناسب مصرف آن نیاز به هماهنگی پزشک و فتوای
مراجع دینی دارد اما به طور کلی راه های تجویز زیر سبب ابطال روزه نمی شود: 

1-قطره های چشم و گوش و بینی به شرطی که دارو به حلق نرسد 

2-تمامی مواردی که از
طریق پوست جذب بدن می شوند مثل: کرم ها، پمادها و نوارچسب های حاوی مواد دارویی 

3-شیاف ها، محلول های
واژینال و کرمهای واژینال 

4-آمپول های با تزریق زیر
پوستی، عضلانی، مفصلی یا وریدی به استثنای تغذیه از راه وریدی، سرم و آمپول های
تقویتی 

5-شیاف ها و پمادهای
مقعدی 

6-مصرف دهان شویه ها،
غرغره دارو یا اسپری دهانی به شرط آنکه چیزی به درون معده فرو برده نشود.

توصیه های عمومی:

تشخیص مجاز بودن روزه داری برای افراد
مبتلا به بیماری صرفأ با نظر پزشک درمانگر و رعایت جوانب شرعی آن امکانپذیر است،
در مورد بیمارانی که این اجازه را دارند ولی همزمان به مصرف داروها نیاز دارند، می
توان پیشنهادهای زیر را مطرح نمود: 

از آن جا که مصرف اشکال غیر خوراکی
داروها در اغلب موارد با روزه داری منافاتی ندارد، بیمارانی که اشکال غیرخوراکی
داروها را مصرف می کنند نباید نگران روزه داری خود باشند. 

ممکن است در مواردی پزشک معالج قادر
باشد با جایگزین کردن اشکال خوراکی داروها با انواع غیر خوراکی آنها امکان روزه
داری را برای برخی بیماران فراهم نماید. 

از آنجا که مصرف کافی آب و مایعات نقش
مهمی در دفع داروها و متابولیت های ناشی از آنها دارد، لازم است دقت شود که در
فاصله بین افطار تا سحر به میزان کافی آب و مایعات به بدن روزه داران و به خصوص
بیمارانی که دارو مصرف می کنند برسد، این اقدام ضمن تأمین نیاز بدن روزه داران به
مایعات، به خصوص در زمانی که ماه مبارک رمضان در فصل گرما قرار دارد، شرایط لازم
را برای دفع مناسب داروها و متابولیت های آنها از بدن فراهم خواهد کرد. 

به طور کلی توصیه میشود در صورت وقوع
مشکلات درمانی در ماه رمضان بهترین کار برای روزه داران مشورت با پزشک معالج خود
است.

یکی از دغدغه های بیماران در ماه رمضان روزه داری و چگونگی مصرف
داروها می باشد، در این ماه تغییرات بسیار زیادی در فرایندهای معمولی بدن رخ می
دهد.  با توجه به قرار گرفتن ماه مبارک رمضان در فصل
بهار، طولانی بودن زمان روزه داری و کوتاه شدن فاصله بین افطار و سحر ممکن است
مصرف متوالی وعده های غذایی در این فاصله کوتاه، مشکلاتی برای مصرف داروها و
تداخلات احتمالی آنها با مواد غذایی ایجاد نماید که این موضوع میتواند بر روند
درمانی بیماران تاثیر منفی بگذارد

در ایام روزه داری بیماران هرگز نباید
وعده های دارویی خود را خودسرانه حذف نمایند، چرا که این عمل باعث ایجاد اختلال در
روند درمان می شود، بنابراین قبل از هر اقدامی حتمأ باید با پزشک معالج خود در این
زمینه مشورت نمایند. 

به طور کلی
در دوران بارداری، شیردهی و برخی از بیماری ها مانند دیابت، صرع، بیماری های قلبی
عروقی و ... فرد ملزم می باشد با پزشک معالج خود برای روزه داری و همچنین نحوه ی
مصرف داروها مشورت نماید. تغییر خود سرانه ی دوزمصرفی دارو، قطع دارو، تغییر تعداد
دفعات مصرف و عدم رعایت فاصله ی زمانی می تواند منجر به عدم دستیابی به اثرات
درمانی، بروز اثرات جانبی و تشدید بیماری گردد.

دیابت و روزه
داری

مهم ترین
عارضه روزه داری برای مبتلایان به این بیماری، کاهش بیش از حد قند خون است که با
علائمی همچون ضعف و بی حالی شدید، عرق سرد، تپش قلب، سرگیجه، تاری دید، لرزش بدن و
در نهایت بیهوش شدن مشخص می گردد. در بیمارانی که انسولین
مصرف می کنند تنظیم و کنترل مرتب قند خون بسیار مهم می باشد و از آنجا که در پی
تزریق انسولین به دفعات نیز باید غذا میل نمایند، روزه داری توصیه نمی شود. افراد
دیابتی که برای کنترل قند خون از داروهای غیر تزریقی استفاده می کنند باید آموزش
های لازم در مورد علائم افزیش و کاهش قند خون، اندازه گیری قند خون، تنطیم وعده
های غذایی و مصرف داروها را دریافت نمایند.این افراد باید مدتی قبل از شروع ماه
مبارک رمضان به طور آزمایشی، روزه داری را آغاز کرده، طی روز به ترتیب زیر قندخون
خود را قبل سحر(حداکثر 120 میلی گرم درصد)، دو ساعت بعد از سحر ( حداکثر 160میلی
گرم درصد)، بین ساعت 1 تا 3 بعد از ظهر ( کمتر از 70 میلی گرم درصد نباشد)، قبل
افطار( جداکثر 120 میلی گرم درصد) و دو ساعت بعد از افطار ( حداکثر 160 میلی گرم
درصد) اندازه بگیرند. در صورتی که مقدار قند خون این افراد در محدوده مقادیر ذکر
شده در بالا باشد، قادر خواهند بود روزه بگیرند. در آن صورت باید هنگام افطار قبل
از خوردن هر غذایی ، قرص خود را میل کرده و پس از مدتی شروع به خوردن غذا کنند.
هنگام سحر نیز باید مقدار دارو را تقریبا به نصف کاهش دهند و حتما دو ساعت بعد از
افطار و دو ساعت بعد از خوردن سحری، قند خون خود را آزمایش کنند. هم چنین ممکن است
طبق دستور پزشک، قرص های مصرفی صبح و ظهر به صورت همزمان هنگام افطار، و قرص
شبانه، پیش از سحری مصرف شود و یا بسته به نوع دیابت تعداد قرص ها کاهش یابد.

روزه داری و
بیماریهای قلبی

بیماران قلبی
که به واسطه بیماری خاص ناگزیر به مصرف دوز بالای آسپرین بخصوص توام با داروهای ضد
پلاکتی دیگر مثل کلوپیدوگرل یا داروی ضد انعقادی وارفارین هستند با روزه داری
مستعد خونریزی گوارشی می شوند و نباید بدون مشورت با پزشک معالج روزه بگیرند. هم
چنین در برخی موارد لازم است پزشک اقدام به کاهش دوز داروهای مدر، برای جلوگیری از
از دست رفتن آب بدن، در بیماران روزه دار نماید.

سلامت بانوان
در روزه داری

در خصوص
سلامت بانوان، استفاده خودسرانه از داروهای ضد بارداری ترکیبی مانند LD جهت قطع خونریزی دوران قاعدگی و به منظور کامل کردن روزه در ماه
رمضان، علاوه بر این که چرخه هورمونی فرد را مختل خواهد کرد، تبعات خطرناکی مانند
اشکال انعقادی و ایجاد لخته در عروق اندام های تحتانی و حتی عروق مغزی به دنبال
خواهد داشت. شیوع این عارضه با افزایش سن افزایش می یابد و این امر هشداری است
برای بانوانی که قصد مصرف داروهای ضد بارداری بدون تجویز پزشک را دارند. داروهایی
که توسط پزشک یک بار در شبانه روز و با معده ی خالی تجویز شده اند، تداخلی با روزه
داری ندارند و بهترین زمان مصرف آن ها یک ساعت قبل سحری و یا دو ساعت بعد از افطار
است.

تداخلات دارو
با غذا می تواند باعث کاهش، افزایش یا تاخیر در روند رسیدن دارو به غلظت مناسب در
خون شود لذا فرد باید در این زمینه اطلاعات لازم را بسته به نوع داروی مصرفی خود
از پزشک یا داروساز دریافت نماید.

مصرف کافی آب
و مایعات نقش مهمی در دفع داروها و متابولیت های ناشی از آنها دارد. بنا براین
باید در فاصله بین افطار تا سحر به میزان کافی آب و مایعات به بدن برسد.

مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم

معاونت غذا و دارو بیرجند